Svako arheološko otkriće je uzbudljivo. S leva, Mario Gavranović, Igor janković i Aleksandar Kapuran
BOR, (IST Media, foto: istmedia) Na prostoru od Alpa do Kipra, okolina Bora je jedino mesto na kome je otkriveno da se stanovništvo bavilo metalurgijom bakra u bronzanom dobu, a nedavna otkrića na lokalitetu Hajdučka česma kod Brestovačke banje, daće preciznu sliku o godinama u kojima se ovdašnje stanovništvo bavilo proizvodnjom bakra, koja je i u 21. veku u Boru i te kako aktuelna.
Arheolozi Mario Gavranović, zamenik direktora Instituta za orijentalnu evropsku arheologiju OREA austrijske akademije nauka u Beču i Aleksandar Kapuran iz Arheološkog instituta u Beogradu, uz pomoć arheologa Igora Jovanovića iz Muzeja rudarstva i metalurgije, prethodne tri nedelje intenzivno su radili na značajnom otkriću na tom lokalitetu, ali i na lokalitetu Trnjane u Banjskom polju.
Nakon geofizičke prospekcije savremenim uređajima, i prethodnog otkrića arheologa borskog muzeja Tonka Rajkovače, oni su otkrili postojanje velikog broja grobnica iz bronzanog doba, a na osnovu spaljenih ostataka pokojnika koji se nalaze u ćupovima, u specijalizovanim laboratorijama u Austriji i Nemačkoj uspeće da preciziraju godinu nalazišta.
Mario Gavranović: Što se tiče naučno-istraživačkih projekata iz oblasti arheologije, ovo je prva saradnja Austrije i Srbije
„Otkriće na Hajdučkoj česmi je značajno zbog svoje veličine, jer smo otkrili da se tek nekoliko centimetara ispod površine zemlje nalazi blizu 70 grobova sa kamenim konstrukcijama. U njima se nalaze urne i ćupovi sa ostacima pokojnika pa ćemo na osnovu kosti i uglja koji smo sakupili moći da tačno datiramo nalazište, budući da u stručnim literaturama ima vremenskih razmimoilaženja od nekoliko stotina godina. Sada se okvirno nagađa da je reč o periodu između 1400 i 1700 godine pre nove ere“, kaže za IST Media Mario Gavranović.
Do sada je zaključeno da se tadašnje stanovništvo na ovom prostoru bavilo poljoprivredom i stočarstvom, ali su na lokalitetu Trnjane (kod Banjskog polja) pronađeni tragovi šljake, što dokazuje da su se u nekom stepenu bavili topljenjem i preradom rude.
„Ovdašnje stanovništvo je u tom periodu proizvodilo bakar koji im je bio samo sirovina za dobijanje bronze. Sada pokušavamo da otkrijemo sa kojim zajednicama su razmenjivali bakar, a da bi se došlo do tog odgovora, iskoristićemo prošlogodišnju analizu svih bronzanih objekata iz severoistočne Srbije i tako utvrditi kako se ta razmena razvijala i kroz koji vremenski period“, kaže Gavranović.
Prema dosadašnjim rezultatima, grobovi se prostiru na većoj površini, i na ovom projektu će se raditi još nekoliko godina.
„Ovo je veoma značajno otkriće ne samo za srpsku, već i za evropsku arheologiju i istoriju, pa očekujemo nastavak projekta narednih nekoliko godina u većem obimu, ali i da nam se priključe i studenti iz Srbije ali i inostranstva,“ kaže naš sagovornik.
Aleksandar Kapuran podvlači da su nalazište na Trnjanu (arheo-metalurški lokalitet) i Hajdučkoj česmi, jako važni za istoriju metalurgije na ovom području na kome se i danas proizvodi bakar, pa očekuje da, kao i prethodnih godina, projekat finansijski podrži i grad Bor.
„Ova otkrića pokazuju početke industrjske proizvodnje koja je u praistoriiji bila u povoju, ali je za to vreme bila izuzetno razvijena i tehnološki napredna delatnost u odnosu na druge delatnosti. Zato očekujemo podršku grada, jer nije u redu da samo stranci finansiraju naša istraživanja“, kaže ovaj stručnjak.
Na lokalitetu Hajdučka česma pomoć u iskopavanju je stigla od mladih Borana
Inače, lokalitet Trnjane je istraživan osamdesetih godina prošlog veka, a na tome su radili akademik Bora Jovanovića i Ilija Janković. Njihova istraživanja tada je pomogao RTB Bor.
Kako ovi lokaliteti ne bi postali meta ilegalnim tragačima za dragocenosti, arheolozi skreću pažnju da osim spaljenih kostiju, u ćupovima i grobovima nema drugih priloga.
Sadržaj sa sajta može se preneti samo uz poštovanje USLOVA KORIŠĆENJA
